Gezondheid

Hoe gezond zijn we in de toekomst?

Dit onderdeel van het Trendscenario gaat over onze gezondheid in de toekomst. Daarbij gaat het om vragen als: Hoe gezond voelen we ons in de toekomst? Hoeveel mensen ervaren geen beperkingen in hun activiteiten? Hoeveel mensen voelen zich in de toekomst eenzaam en hoe ervaren we onze psychische gezondheid in de toekomst? Het Trendscenario heeft tot doel om toekomstige maatschappelijke opgaven voor volksgezondheid en zorg te identificeren. Het Trendscenario is geen voorspelling maar een verkenning van mogelijke ontwikkelingen tussen nu en 2040. Het gaat uit van het voortzetten van de historische trends zonder dat er nieuw beleid wordt ingezet. In de projecties is rekening gehouden met toekomstige groei van de bevolkingsomvang en veranderingen in de leeftijdssamenstelling van de bevolking (vergrijzing). Daar waar relevant en mogelijk zijn ook toekomstige veranderingen meegenomen in het vóórkomen van bijvoorbeeld ziekten en determinanten. Het Trendscenario is gebaseerd op veronderstellingen over hoe trends zich zullen voortzetten in de komende 25 jaar. Hoe deze zich precies zullen ontwikkelen is echter onzeker. Het Trendscenario laat slechts één van de mogelijke toekomstscenario’s zien. In het achtergronddocument over de methoden vindt u meer informatie over de onzekerheden rondom de projecties.

De belangrijkste ontwikkelingen in het Trendscenario

Vraag 1: Hoe gezond voelen we ons in de toekomst?

  1. We voelen ons in 2040 even gezond als nu, ondanks de vergrijzing.
  2. Een iets groter percentage van de oudste ouderen voelt zich in 2040 zelfs gezonder.

Vraag 2: Hoe beperkt voelen we ons in de toekomst?

  1. Het percentage Nederlanders dat beperkingen in activiteiten ervaart verandert niet tot 2040, ondanks de vergrijzing.
  2. Het percentage mensen van 75 jaar en ouder zonder beperkingen in activiteiten neemt toe van 55 naar 62 procent.

Vraag 3: Hoe eenzaam voelen we ons in de toekomst?

  1. Het aantal eenzamen neemt toe tot 2040, vooral bij alleenwonenden.
  2. Het aantal eenzame mensen van 75 jaar en ouder neemt toe met 700.000.

Vraag 4: Hoe ervaren we onze psychische gezondheid in de toekomst?

  1. De toekomstige ontwikkelingen in psychische gezondheid zijn onzeker; wel neemt het percentage werknemers met burn-out klachten de afgelopen jaren licht toe.

Vraag 5: Hoeveel regie ervaren we in de toekomst over ons leven?

  1. Het aantal mensen dat onvoldoende regie ervaart over hun eigen leven neemt toe in de toekomst.

Hoe gezond voelen we ons in de toekomst?

Ouderen voelen zich over het algemeen minder gezond dan volwassenen en jongeren. Het is daarom logisch te veronderstellen dat Nederlanders zich door de vergrijzing in de toekomst gemiddeld minder gezond voelen. Het Trendscenario laat dit echter niet zien. Hoewel onze populatie ouder wordt, voelen we ons in de toekomst even gezond.

Zowel in 2015 als in 2040 voelt bijna 80 procent van de bevolking zich gezond. Bij vrouwen lijkt het percentage dat zich gezond voelt in de toekomst wel heel licht af te nemen van 77,1 procent in 2015 tot 76,4 procent in 2040.

Gebruikte indicator(en): Percentage Nederlanders (0+) die over het algemeen hun gezondheidstoestand als (zeer) goed ervaren.

Gebruikte bron(nen): CBS Gezondheidsenquête (1990 t/m 1996); POLS gezondheid en welzijn (1997 t/m 2009); CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) Gezondheidsenquête (2010 t/m 2014); gegevens bewerkt door RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).

Meer informatie:

Volgens het Trendscenario voelt de oudste groep ouderen (75+) zich in 2040 iets gezonder dan de mensen van 75 jaar en ouder van nu. In 2015 ervaart 52 procent van de mensen van 75 jaar en ouder een (zeer) goede gezondheid; in 2040 is dat 56 procent.

Bij de meeste jongere leeftijdsgroepen stijgt het percentage dat zich gezond voelt ook heel licht. Dit geldt ook voor 20 tot en met 44 jarigen, maar de jongste groep tot en met 19 jaar blijft zich in de toekomst even gezond voelen (niet in figuur). Zowel in 2015 als in 2040 voelt de overgrote meerderheid van de jongeren en de volwassenen zich (zeer) gezond.



Gebruikte indicator(en): Percentage Nederlanders (0+) die over het algemeen hun gezondheidstoestand als (zeer) goed ervaren.

Gebruikte bron(nen): CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) Gezondheidsenquête (1990 t/m 1996); POLS gezondheid en welzijn (1997 t/m 2009); CBS Gezondheidsenquête (2010 t/m 2014); gegevens bewerkt door RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).

Meer informatie:

De overgrote meerderheid voelt zich nu en in de toekomst gezond

Hoe beperkt voelen we ons in de toekomst?

Beperkingen in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en bewegen komen over het algemeen meer voor bij ouderen dan bij jongeren. Door de vergrijzing is te verwachten dat het percentage Nederlanders met beperkingen in activiteiten in de toekomst toe zal nemen. Het Trendscenario laat echter zien dat in 2015 en 2040 een even groot deel van de Nederlanders boven de 16 jaar geen beperkingen ervaart in zien, horen en bewegen. Dit geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Bij vrouwen blijft het percentage dat geen beperkingen in activiteiten ervaart in de toekomst ook kleiner dan bij mannen. De overgrote meerderheid van de Nederlanders (ruim 86 procent) ervaart zowel in 2015 als in 2040 geen beperkingen in activiteiten.

Gebruikte indicator(en): Percentage Nederlanders (16+) dat geen beperkingen ervaart in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en mobiliteit.

Gebruikte bron(nen): CBS Gezondheidsenquête (1990 t/m 1996); POLS gezondheid en welzijn (1997 t/m 2009); CBS Gezondheidsenquête (2010 t/m 2014); gegevens bewerkt door RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).

Meer informatie:

Het Trendscenario laat zien dat een steeds groter deel van de 45-plussers in de toekomst geen beperkingen ervaart in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en bewegen. Dit komt vooral door een afname van beperkingen in beweegactiviteiten (niet in grafiek).

De verschillen tussen 2015 en 2040 zijn het grootst bij mensen van 75 jaar en ouder. Het percentage mensen van 75 jaar en ouder zonder beperkingen in activiteiten stijgt tussen 2015 en 2040 van 55 procent naar 62 procent. Een mogelijke verklaring van de trend bij mensen van 75 jaar en ouder is dat bij deze ouderen simpelweg de meeste winst is te behalen. Daarnaast worden hulpmiddelen steeds beter, zoals scootmobiels, brillen, gehoorapparaten, en domotica. Het absolute aantal mensen van 75 jaar en ouder met één of meer beperkingen neemt wel toe van 590 duizend in 2015 naar 1 miljoen in 2040.



Gebruikte indicator(en): Percentage Nederlanders (16+) dat geen beperkingen ervaart in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en mobiliteit.

Gebruikte bron(nen): CBS Gezondheidsenquête (1990 t/m 1996); POLS gezondheid en welzijn (1997 t/m 2009); CBS Gezondheidsenquête (2010 t/m 2014); gegevens bewerkt door RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).

Meer informatie:

Het percentage Nederlanders zonder beperkingen blijft gelijk in de toekomst

Hoe eenzaam voelen we ons in de toekomst?

Het Trendscenario laat zien dat het aantal eenzame Nederlanders van 19 jaar en ouder in de toekomst toeneemt. Het aantal alleenwonende eenzamen neemt in de toekomst meer toe dan het aantal samenwonende eenzamen. Dat geldt zowel voor matige als voor ernstige eenzaamheid. In totaal neemt het aantal eenzamen toe van 5,2 miljoen in 2015 naar bijna 5,9 miljoen mensen in 2040 (41 procent van de volwassenen). Dat is een toename van 700.000 mensen die zich eenzaam voelen. Het grootste deel van deze mensen voelt zich matig eenzaam, maar ook ernstige eenzaamheid komt in de toekomst vaker voor. Het aandeel ernstig eenzamen onder alle eenzamen verandert nauwelijks tussen 2015 en 2040. De toename van het aantal eenzamen in de toekomst komt door de vergrijzing en doordat er in de toekomst meer eenpersoons huishoudens zullen zijn (eenzaamheid komt meer voor bij alleenwonenden dan bij samenwonenden). Hoewel eenzaamheid een probleem van alle leeftijden is, neemt eenzaamheid over het algemeen toe met het ouder worden.

Gebruikte indicator(en): Aantal Nederlanders (19+) dat zich matig of ernstig eenzaam voelt volgens de Nederlandse 11-item eenzaamheidsschaal.

Gebruikte bron(en): Gezondheidsmonitor Volwassenen, GGD’en, CBS en RIVM, 2012.

Meer informatie:

Het Trendscenario laat zien dat het aantal eenzame Nederlanders vooral toeneemt bij mensen van 75 jaar en ouder. Het gaat hierbij om een combinatie van mensen die zich matig of ernstig eenzaam voelen. Het aantal eenzame mensen van 75 jaar en ouder neemt toe van ruim 600 duizend in 2015 naar ruim 1,3 miljoen in 2040 (50 procent van de mensen van 75 jaar en ouder).

Ook bij 65-74-jarigen neemt het aantal eenzamen in de toekomst toe, terwijl het aantal eenzamen in de leeftijdsgroep van 45 tot en met 64 jaar juist afneemt. De toename van het aantal eenzamen onder mensen van 75 jaar en ouder heeft te maken met de vergrijzing waardoor er in de toekomst relatief meer zeer oude ouderen zijn onder mensen van 75 jaar en ouder. Eenzaamheid komt het meest voor onder de oudste groep ouderen.



Gebruikte indicator(en): Aantal Nederlanders (19+) dat zich matig of ernstig eenzaam voelt volgens de Nederlandse 11-item eenzaamheidsschaal.

Gebruikte bron(en): Gezondheidsmonitor Volwassenen, GGD’en, CBS en RIVM, 2012.

Meer informatie:

In 2040 voelen 5,9 miljoen mensen zich eenzaam

Hoe ervaren we onze psychische gezondheid in de toekomst?

Tussen 2007 en 2015 is het percentage werknemers dat aangeeft burn-outklachten te ervaren licht gestegen. Dit blijkt uit rapportages van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO. Ook is het aantal meldingen van overspannenheid en burn-out door bedrijfsartsen tussen 2012 en 2015 flink gestegen. Deze meldingen zijn geregistreerd door het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.

Over het algemeen ervaart het merendeel van de bevolking boven de 12 jaar geen psychische klachten. Dit blijkt uit gegevens uit de Mental Health Inventory (MHI-5), een 5-item vragenlijst die ingaat op hoe je je voelde in de afgelopen 4 weken. Het CBS neemt deze vragenlijst sinds 2001 af. De MHI geeft een algemener en breder beeld van de psychische gezondheid dan burn-out klachten. De historische trend in psychische klachten op basis van de MHI-5 in het verleden geeft geen duidelijk beeld. Hoewel burn-out klachten onder werknemers lijken toe te nemen, is de toekomstige ontwikkeling van psychische klachten in de algehele bevolking onzeker.

Gebruikte indicator(en): Emotionele uitputting door het werk.

Gebruikte bron(en): Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO 2007-2015.

Meer informatie:

Burn-out klachten onder werknemers namen de laatste jaren toe

Hoeveel regie ervaren we in de toekomst over ons leven?

Het Trendscenario laat zien dat in de toekomst meer mensen onvoldoende regie over hun eigen leven zullen ervaren. Deze toename geldt zowel voor mannen als vrouwen, maar het aantal vrouwen dat onvoldoende regie ervaart neemt meer toe dan het aantal mannen. Tussen 2015 en 2040 neemt het aantal mensen dat onvoldoende eigen regie ervaart toe van 1,3 miljoen naar 1,6 miljoen. Dit heeft vooral te maken met de vergrijzing. Over het algemeen ervaren ouderen minder eigen regie over hun leven dan jongeren (niet in grafiek). Mannen ervaren gemiddeld iets meer eigen regie dan vrouwen.



Gebruikte indicator(en): Aantal Nederlanders (19+) dat onvoldoende regie ervaart over hun eigen leven.

Gebruikte bron(en): Gezondheidsmonitor Volwassenen, GGD’en, CBS en RIVM, 2016.

Meer informatie:

In de toekomst ervaren steeds meer mensen onvoldoende regie over hun leven

Levensverwachting

Hoe oud worden we in de toekomst?

Home

Terug naar de landingspagina voor de overige onderdelen van het Trendscenario

Aandoeningen

Welke aandoeningen hebben we in de toekomst?

Dit Trendscenario is een van de onderdelen van de  VTV In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland. (In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland.)-2018. In 2017 zijn ook drie Themaverkenningen over de Zorgvraag van de toekomst, Technologie en Bredere determinanten van gezondheid gepubliceerd. In juni 2018 is de VTV-2018 gecompleteerd met een deel over Handelingsopties voor een selectie van urgente opgaven, en een Synthese met kernboodschappen.  

Het VTV-Trendscenario gaat over de toekomst. Cijfers en informatie over historische trends en de huidige stand van zaken kunt u vinden op de websites de Staat van Volksgezondheid en Zorg en Volksgezondheidenzorg.info.